ऋणानुबंध

©®उज्वला सबनवीस
” वेणु  उठ  ग . सहा  वाजलेत  बघ  . लगेच  दिवस  वर  येईल  उशीर  होईल मग .आज  तो  फाॅरेनचा  गृप  येतो  आहे  न लेण्या  बघायला .बाबांनी  घेतलीय  बर  का  जबाबदारी .  लेणी  दाखवणे , अन  माहिती  सांगण्याची. बाबा  आज  नेमके  नागपुरला   गेले  आहेत .तुला  निभवावी  लागेल  ग  आता  ती  जबाबदारी .उठ  बेटा  लवकर .” आई  अखंड पणे  बोलत  होती .
त्यामुळे  आता  मात्र  वेणुला  उठणे  भाग होते .
खरं  म्हणजे , आता  तिला  उठण्याचा  खुप  कंटाळा  आला  होता . काल  वेरुळला , घरी  पोचायला  तिला  रात्री उशीर  झाला  होता.

परवाच  तर तिचा , एमबीएचा  शेवटचा  पेपर  झाला .सगळ्या  मित्र मैत्रिणींची  जंगी  पार्टी  झाली  होती .  तिची  आणि  मानसीची  जरा  जास्तच  घट्ट  मैत्री  होती . त्या  दोघींना  तर  एकमेकींचा  निरोप  घेणं  खुपच  कठीण  झालं  होतं .सगळेच  विखुरले  जाणार  होते . कोणी पुढे  पुण्यातच कंपनीत  नौकरी  करणार  होते . वेणु  सध्या  तरी  आराम  करणार  होती .
आईबाबा  लग्नासाठी  मागे  लागले  होते .ती  त्यालाही  तयार  नव्हती .आधी  तिला  तिच्या  प्रिय  लेण्यांना  वेळ  द्यायचा  होता . तिचे  बाबा  शिक्षकीपेशा  सांभाळुन  गाईड  म्हणुनही  काम  करायचे .वेणुलाही पर्यटकांना  लेण्या  दाखवायला , त्या  बद्दल  माहिती  सांगायला  फार  आवडत  असे .लेण्यां  मधेच  तर  ती  लहानाची  मोठी  झाली  होती .  प्रत्येक  गुफेतला  काना  कोपरा  तिला  पाठ  होता .तिचा मोठा  दादा  एवढा  रमत  नसे  लेण्यात , पण  वेणु ,  ती  तर  लेण्यामय  होती .

” उठ  ग  वेणु  . काय करावं  बाई  आता , तो  फाॅरेनचा गृप पोचला  पण  असेल  वेरुळला . ” आई  तिला  हलवत जोरात  म्हणाली .आता  मात्र  वेणुला  आळस  झटकावाच  लागला .ती पटकन  उठली . भराभर  आवरुन ,आपली  नेहमीची  शबनम उचलुन  बाहेर  पडली .
आई  टक  लाउन  वेणुकडे  बघतच  होती .खुप  गोड  दिसते  माझी  पोर .लाल  रंगाचा  कुर्ता  अन  पांढरी  सलवार  अशा  साध्या  पेहरावातही  लाखात  उठुन  दिसते .  कधी  मनावर  घेतात  बापलेक  लग्नाचं  काय  माहित .
योग्य  हाती  हात  दिला  की  माझी  काळजी  मिटेल रे  घृष्णेश्वरा .  त्या  सगळ्यांचीच  घृष्णेश्वरावर  फार  श्रद्धा  होती .

वेणु  आता  भराभर  चालत  लेण्यांमधे  पोचली .लांबुनच तिला  कैलास  लेणी  दिसली .अन  तिच्या  ह्रदयात  तरंग  उठले .कधी  एकदा  सगळ्या  शिल्पांना  कवेत  घेतेय  असं  तिला  झालं .कुठलीच  गुंफा  नव्हती  की  तिला ती  आवडत  नव्हती .ती  भराभर  चालत  आत  गेली .
तो  फाॅरेनचा गृप  कुठे  दिसेना .ती  धास्तावली .आपली  वाट  बघुन  ते पुढे तर  निघुन  नाही  गेले न .त्यांच्या  दृष्टीने  पर्यटक  म्हणजे  देवच .  त्यांची  गैरसोय  होता  कामा  नये .
बाबा  वेळेच्या  बाबतीत  फार  पक्के  होते .तिने  पुन्हा  सगळीकडे  आपले  टपोरे  डोळे  फिरवले . सगळे  भारतीयच  दिसत  होते . गोरे  लोक  काही  दिसेना . तिने  अस्वस्थपणे  आपल्या  केसातुन हात  फिरवला . आपली  ओढणी  उगीचच  सारखी  केली .आता  कसं  शोधावं  त्यांना .

” एक्सक्युज  मी , आर यु  वेणु ? ”  ब्रिटीश  इंग्रजी  मधे  एक  आवाज  आला . ती  गरकन  मागे  वळली .तर  समोर    सहा  फुटी  गोरापान , निळेशार  डोळे  असलेला  एक  उमदा  तरुण इंग्रज  उभा  होता .
ती  हसली .येस्स .असं  म्हणत  तिने  आपला  हात  पुढे  केला .
” हाय , आय एम  नील  फ्राॅम  लंडन .” तो  तोंडभर  गोड हसत  म्हणाला .
हसतांना त्याच्या  गालावर  खळी  पडते , हे  तिने  मनात  नोंदवलं .निळे  डोळे  असल्याने , याचं  नाव  नील ठेवलं  असेल  का  ह्याच्या  आईवडिलांनी .तिच्या मनात  येउन  गेलं .

अन  आपल्याच  मुर्खपणाला  हसली .निळा , आपल्या  भाषेत .त्यांना  कुठे निळा शब्द माहित  असणार , तिने  आपली  मान  झटकली , आपले  विचारही  झटकले .
लगेच  जोरजोरात  बोलत  त्यांचा  पुर्ण  गृप  आला .त्यात तीन पुरुष  आणि  तीन  बायका , आणि  नील  असे  सातजण  होते .त्यांच्या  गो-या  चेह-यावर  प्रचंड उत्सुकता  होती .वेणुने  लगेच  परिस्थितीचा  ताबा  घेतला .
अन ती  फर्ड्या  इंग्रजीत  बोलायला  लागली .सगळे  भारावुन  तिच्याकडे  बघत ,तिच्या  मागे  निघाले . नील  कॅमेरा  सावरत  भराभर  पुढे  चालायला लागला . वेणुला , ते  अजिबात  आवडलं  नाही .तिने  नुसते  मोठे  डोळे  करुन  त्याच्या  कडे  पाहयलं . त्याने  स्पीड  कमी  केली .तशी  ती  गालातल्या  गालात  हसली .

निरागस दिसतो  आहे  गोरा .ती  पुढे  झाली , अन  सगळे  तिच्या  मागे  चालु  लागले .
शिस्त  तिच्या  रक्तातच  होती .घाई  गडबडीत लेण्या  बघता  येतच  नाहीत .सविस्तर  माहिती  सांगायची  हे  त्यांचं  बापलेकाचं  धोरण  होतं .
ती  नेहमी  सगळ्यात  पहिले ,पर्यटकांना  कैलासलेणीतच  न्यायची .आजही  ती  त्या  गृपला  घेउन  पहिले  तिथेच गेली.  अन  नेहमी  प्रमाणे  तल्लीनतेने  तिची  माहिती  सांगणं  चालु  होतं .
त्यातले  एक  प्रौढ  गृहस्थ  डायरीत  सगळं  नोंदवत होते. एक  आन्टी  तिला  मधेमधे  प्रश्न  विचारत  होती .सगळे  त्या  लेणीत  तल्लीनतेने  फिरत  होते . तिचं  बोलणं  ऐकुन  घेत  होते . पण  नील  तो  आपल्याच  तालात , चालत  होता .तिचा   एक  डोळा  त्याच्यावर  होताच .

मी  इतकी  अभ्यासपुर्ण  बोलत  असताना , हा  लक्ष  देत  नाही  म्हणजे  काय, तिचा  इगो  दुखावला  गेला .ती थांबली , अन  जोरात  ओरडली ,” मि. नील , मी एवढी , जीव  तोडुन सांगतेय , अन  तुम्ही  साफ  दुर्लक्ष  करता  आहात .हे  योग्य  नाही . तुम्हाला , माझ्या  सोबतच  चालावं  लागेल . “
तिचं  ओरडणं  ऐकुन नील  एकदम  भांबावला .अन  तिच्या   बाजुला  उभा  राहिला .
त्याच्या  सहाफुट  उंचीच्या  समोर  वेणु  लहानखोर  वाटत  होती .पण  तिच्या ,वागण्यात , अन  बोलण्यात  इतका  आत्मविश्वास  होता  की सगळे  शांतपणे  तिचं  बोलणं  ऐकायला  लागले .
नीलचा  चेहरा  इतका निरागस  होता ,की  नंतर  वेणुलाच  वाईट  वाटायला  लागलं.  आपण  इतकं  उद्धटपणे  बोलायला  नको  होतं.

ती  त्याला  मनापासुन  साॅरी  म्हणायला  त्याच्या  जवळ  गेली .तो गोड  हसला , अन लांब  लांब  पाय  टाकत पुढे  निघाला , पण  पटकन  वळला  आणि  वेणु  बरोबर  चालायला  लागला .वेणु  गालातल्या  गालात  हसली आणि  पुढच्या  शिल्पाकडे वळली .
समोर  शिवपार्वतीचं  सुंदर  शिल्प  होतं .वेणुचं  फार  लाडकं  होतं हे  शिल्प . कैलासावर  शिव  पार्वती  बसलेले  असुन   रावण  खालच्या  बाजुने  कैलास  पर्वत  हलवत  आहे , अशी  आख्यायिका  आहे .म्हणुन  याला  कैलास  लेणी  म्हटले जाते  असं  वेणु  अगदी  तल्लीनतेने  सांगत  होती .
नील  तिच्याकडे  टक लाउन  बघत  होता .ती  सांगत  असताना  तिचे  टपोरे  डोळे  चमकत  होते . चेह-यावर  एक  वेगळाच  आत्मविश्वास  झळकत होता . बोलताना  जरा  मान  तिरकी  करुन  ती  सहज शिल्पाकडे  बघायची . मधुनच  केसातुन आपला   हात  फिरवण्याची  तिची  लकब  नीलला  खुपच आवडली .

नील आपल्या  कडे  एकटक बघतोय  हे  वेणुच्या  लगेच लक्षात  आले .ती  थोडी  अस्वस्थ  झाली .तिने  पटकन  दुस-या  शिल्पाकडे  मोर्चा  वळवला .नील  भारल्या  सारखा  तिच्याचकडे  बघत  होता . 
आता  मात्र  ती  फटकन  म्हणाली ,” काही  शंका  आहेत  का  मि. नील ? .तुम्ही  नुसतेच  माझ्या कडे  बघता  आहात .एवढ्या  लांबुन  लेण्या  बघायला  आले  आहात  न .मग  त्याकडे  बघा  की . इतिहास  जाणुन  घ्या .”
हे  तिचे  संतापजनक  बोलणे  ऐकुन  नीलचा  गोरा  चेहरा  जरा  केविलवाणा  झाला .ती  पुन्हा  विरघळली .पण  तिला  ती  बोलत  असताना  असं  कोणी  बघितलेलं  फार आवडत  नाही .

तिला  त्याला  ‘शुंभा”  सारखा  काय  बघतोय , असच  म्हणायचं  होतं .पण तिला “शुंभ ” साठी  पर्यायी इंग्रजी  शब्द  आठवला  नाही. ती  थोडी  शांत  झाली .
समोर  सुंदर  गणपती  होता . आता  तिने  त्यांना  समजाउन  सांगितले की शिव  पार्वतीचा  गणपती  हा  लहाना  मुलगा  आहे .ते  एक फॅमिली  आहे . तिने  जसे , पॅरेंटस , फॅमिली हे  शब्द  उच्चारले , तसा  नील  कावराबावरा  झाला . त्याच्या  नीळ्या  डोळ्यात  पाणी  तरळले . आपला  कॅमेरा  सावरत  तो  अस्वस्थपणे  इकडे  तिकडे  बघायला  लागला .
आता  तो  वेणुचे  बोलणे  शांतपणे  ऐकत  नव्हता .त्याच्या  मनातली  खळबळ  चेह-यावर  दिसत  होती .वेणुला  कळेचना , याला  अचानक  काय  झाले .

एका  आन्टीने  त्याचा  हात  धरला अन  प्रेमाने  तो  थोपटला .नील  आता  हुंदका  देईल की काय  असे  वेणुला  वाटले .आता  ती  कासाविस  झाली .खरं  तर   पर्यटकांच्या  फार  जवळ  जायचे  नाही , अन  त्यांनाही  खुप  आपल्या  जवळ  येउ  द्यायचे  नाही .हा  नियम  त्यांनी मनाशी  आखुन  घेतला  होता .तिचे  बाबा  या  बाबतीत  फार  आग्रही  होते .
ते  नेहमी  वेणुला  सांगायचे ,” वेणु  एक  लक्षात  ठेव , गाईड  म्हणुनच  आपण पर्यटकां  सोबत  राह्यचे .वैयक्तिक  गोष्टी  बोलायच्या  नाही , विचारणे  तर  दुरची  गोष्ट .एक  अंतर  ठेवायचच . लेण्या  दाखवल्या .ते  गेले  आपला  संबंध  संपला .
गुंतायचे  मुळीच  नाही .”
बाबांचे  हे  वाक्य  तिच्या  मनात  घुमत  होते .

पण  तिला आता  स्वस्थ  बसवत  नव्हते .बरीच पायपीट  झाली  होती .  सगळेच  थोडे  निवांत  बसले .नील  मात्र  गणपतीच्या समोर  उभा  राहुन  एकटक  त्याकडे  बघत  होता . वेणुला  आता मात्र  राहवेना .ज्या  आंटींनी  नीलचा  हात  धरला  होता , ती  त्यांच्या  जवळ  गेली , अन  नीलच्या  एकदम  दुःखी  होण्याचं   कारण  तिने  त्यांना  विचारलेच .
त्याही  थोड्या  रडवेल्या झाल्या .नील ,त्यांच्या  बहिणीचा  मुलगा  होता .कोविडमधे  त्याने  आपली  पुर्ण  फॅमिली  गमावली  होती. आईवडिल , लहान  बहिण .वेणुच्या  अंगावर  काटा  आला .
पोरक्या नील  कडे  तिला  बघवेना .ती  बेचैन  झाली .नंतर  मग  थोड्या वेळाने  तो  नाॅर्मल  होउन  गृपमधे  मिसळला .

पण  वेणुच्या  मनाची  घालमेल  कमी  होईना .दुस-या  दिवशी , दहाला  भेटण्याचं  ठरवुन  वेणु  घरी  आली . सगळी  रात्र  ती  या  कुशी  वरुन  त्या  कुशीवर  होत  होती .सारखा  नीलचा करुण  चेहरा  तिला  आठवत  होता . आईवडिलां  शिवाय  राहणं  केवढं  कठिण .कसा  सामोरा  गेला  असेल  तो या संकटाला. 
आपण  किती  सुरक्षित  आहो .आईबाबांचा  उबदार आधार .  दादाची  प्रेमळ  साथ . खरच  कोरोनात  लोकांनी काय काय  गमावलं. कोण  कुठला  साता  समुद्रा  पलिकडचा  नील ,  तिची  झोप , शांतता , घेउन  गेला  होता .
सकाळी  तिने  आईलाही  नील  बद्दल  सांगितले .तिलाही  खुप  वाईट  वाटले .

पण  पोरीची  बेचैनी आईच्या  नजरेतुन  सुटली  नाही .
पोर  भावनीक  आहे .त्या  लगेच  म्हणाल्या, ”  वेणु , ते  दोन  दिवसाचे  पाव्हणे  आहेत .लक्षात  आहे  न . गुंतु  नको .त्यांचं  त्यांच्या  पाशी . बाबा  काय  म्हणतात  ते  लक्षात  ठेव . भावनिक  गुंतवणुक  नाही  करायची  टुरीस्ट  बरोबर .आज  लवकर  घरी  ये .” वेणुने  न  बोलता  मान  डोलावली .पण  तिच्या  टपो-या  डोळ्यात  खुप  वेदना आईला  जाणवली .
वेणु भराभर  लेण्यांमधे  पोचली .तिला अगदी लांबुनच  नील दिसला. लेमन  कलरच्या  टीशर्ट  मधे तो  एकदम फ्रेश  दिसत  होता . कालची  बेचैनी  चेह-यावर  नव्हती .मग  वेणुलाही  खुप  उत्साह  आला .अन  ती  मन  लाउन  लेण्यांची  माहिती  देउ  लागली .
“इथे  ३ प्रकारच्या  लेण्या  आहेत .बुद्ध  लेण्या , जैन लेण्या ,व  हिंदु  लेण्या  आहेत . नील  आज  मनापासुन सर्व  ऐकत  होता त्यामुळे  वेणुचा  उत्साह वाढला  होता .

नीलला  भारतीय  तत्वज्ञानात , पुराणात  सगळ्याच  गोष्टींमधे  रस होता . त्याचे  पणजोबा , ब्रिटीश  रेजिमेंटमधे  भारतात  होते .  त्यामुळे  त्यांच्या  कडुन , आजोबांकडे , वडिलांकडुन  त्याला  भारता  बद्दल  खुप  काही  कळले  होते . त्याला  ते  सगळच  जाणुन  घ्यायचं  होतं . म्हणुन  तर  तो  पुढे  आणखीन  काही  दिवस  वेरुळ  मधे  थांबणार  होता . बाकी  सगळे  दुस-या  दिवशी  अंजिठ्याला  जाणार  होते . वेणु  त्याला  सगळी  माहिती  सांगायला  तयार  होती . तिलाही  हे  सगळं करायला  आवडणारच  होते .
आता  नील  आणि  वेणु  रोजच  भेटायला  लागले .वेणुची  हुषारी  बघुन  नील  फारच  प्रभावित  झाला  होता .तिच्या  तोंडी  सतत नीलचे नाव  ऐकुन  तिच्या  आईची  बेचैनी वाढु  लागली  होती .

कोण  कुठला  गोरा , आपली  मुलगी  सतत  त्याच्या  बरोबर  लेण्यांमधे  फिरते . त्यातुन  तिचे  बाबाही  अजुन  वेरुळला  परतले  नव्हते .काय  करावे  तिला  कळत  नव्हते .
वेणु ,  ती  तर  पुर्ण  नीलमय  झाली  होती . हा  कुठला  तरी  ॠणानुबंधच  होता . त्याने  ते  दोघे  एकत्र  आले  होते .नीलला  कृष्णाच्या  कथा  ऐकायला  फार  आवडायच्या .पौर्णिमेच्या  रात्री , चंद्राच्या  दुधाळ  प्रकाशात , वेणु  समरस  होउन कृष्ण  लीला  सांगायची  की , नील  द्वापार युगातच  पोचायचा .
‘वेणु’ नावाचा  अर्थ  म्हणजे  “कृष्णाची  बासरी ” असा  होतो .तेंव्हा  पासुन  तर  तो  तिच्या  नावाचा  जपच  करत  होता .

दोघेही  आता  एकमेकात  गुंतत  चालले  होते .पण  नील  कायम  अंतर ठेउनच  वागायचा .बोलता  बोलता  वेणुने  टाळी  जरी  दिली  तरी  तो  हसुन  नमस्कार  करायचा .वेणुला  यामुळेच  नील  प्रचंड  आवडायला  लागला  होता .
वेणुची  आई  मात्र  काळजी  करुन  थकली  होती . तिला फार भीती  वाटत  होती .आपली  पोर  गुंतेल अन  तो  गोरा  मात्र लंडनला  निघुन  जाईल .
दरम्यान , मानसीही  वेरुळला  येउन  नीलला  भेटुन  गेली . तिलाही  नील  फार  आवडला . आता  नील  मोडकं  तोडकं  मराठीही  बोलायला  शिकला  होता . 

आईचं  मात्र   एकच  पालुपद  असायचं  वेणुच्या  मागे ,”  वेणु , गुंतु  नको ग .हे  गोरे  लोक  भावनिक  नसतात .तो  पटकन  निघुन  जाईल , त्याचं  काम  झालं  की .कसला प्रबंध  लिहायचा  न  त्याला .दुसरा  कोणी  मदतगार  शोध  म्हणावं . तू  नको  न  वाढवु  मैत्री  त्याच्याशी .” आईची ही  कळकळ वेणुला  समजत  होती .
पण  ती  प्रयत्न  करुनही  नील पासुन  लांब  राहु  शकत  नव्हती .
आईच्या  गळ्यात  हात  टाकत  ती   लाडात  म्हणाली ,” आई  तू  एकदा  भेट  बरं  नीलला , मग  बघ  तुझं  मत  बघ कसं  बदलतं .” अन  आपली  शबनम  बॅग  उचलुन  ती लेणी  कडे  निघालीही .
वेणु  खरच नीलला  घेउन  घरी  आली .त्याचा निरागस चेहरा,   त्याचं  पोरके  पण , हे  सगळं  बघुन  आईला  भडभडुन आलं.

नील  एक  खरच  वेल मॅनर्ड  मुलगा  होता .आईला  फारसं  इंग्रजी  कळत  नव्हतं .त्याच्या  उच्चारांचं  तर  मुळीच नाही .  पण  जिव्हाळ्याला ,मायेला , प्रेमाला  भाषेची  गरज  नसते . डोळे , चेहरा  सगळ्या  गोष्टी  बोलुन  जातात .
तो  गेल्यावर  वेणुने  आई  कडे  बघितले .
आई  ठाम  स्वरात  म्हणाली ,”  पोरगा  गोड  आहे .पण  एक  पर्यटक  म्हणुनच  चांगला  आहे .भारतीय  ग्रंथां  बद्दल  त्याला  जरुर  माहिती  दे . मदत  कर , पण  एक  मैत्रिण  म्हणुनच  रहा . सोबत  चालण्याचा  आग्रह  धरु  नको .जखमी  होशील , तो  जर  निघुन  गेला  तर  तुला  ते  झेपणार  नाही . भळभळती  जखम  घेउन  आयुष्य  काढावे  लागेल .गोरे  लोक  पाठीत  खंजीर  खुपसणारे  होते
आणि  आहेत .हे  माझं  पक्कं  मत  आहे . माझं  ऐक  वेणु ,तू माघारी  फिर .फार  पुढे  जाउन  परतीची  वाट  बंद  करु नको  पाठीमागे  फिरणं  मुश्किल  होईल  ग  सोने . “

वेणुवर  आईच्या  कळकळीने  बोलण्याचा  काहीही  परिणाम  झाला  नाही .ती  ऑलरेडी  खुप  पुढे  आली  होती .नीलवर  तिचा  पुर्ण  विश्वास  बसला  होता .
आईला  तर  फारच  नवल  वाटत  होतं , नीलला  भेटुन  वेणुला  फक्त  आठ  दिवस  झाले  होते .पण  ती  तर  अशी  वागत  होती  की  त्याची जन्मोजन्मी  एकमेकांशी  ओळख  आहे . या  कुठल्या  रेशीमगाठी .
साता  समुद्रापारचा , ना  जातीचा , ना  धर्माचा , ना  आपल्या  देशाचा   पण दोन  जीव  किती  जवळ  आले .आईचा  जीव  घाबरत  होता .त्यातुन  वेणुच्या  बाबांचं  येणं  लांबतच  चाललं  होतं .  त्यांची  तगमग  वाढली  होती . वेणु  मात्र  आपल्याच आनंदा  मधे  मश्गुल  होती . लग्न  करेल  की  काय  ही  नीलशी .अन  इंग्रज  मेम  होईल  का .या  विचारांनी त्या मग बेचैन  झाल्या .

अन  वेणुच्या  आईची  भीती  खरी  ठरली . दुस-याच  दिवशी  वेणु  आनंदाने  थबथबतच  घरी  आली .अन  आईला बिलगुन  कानात  म्हणाली ,” आई , नीलने  मला  प्रपोज  केलं .तो  लग्नानंतर  भारतातच  राहिल .त्याने  तसे  प्रयत्न  सुरु  केले  आहेत .आम्ही  दोघे  एकमेकां  शिवाय  राहुच  शकणार  नाही .नील  एक  चांगला  जावई  बनेल  बघ .मला  जसा नवरा   पाहिजे  होता  तसाच  आहे  नील .नंतर  तुच  त्याच्याशी खुप  गप्पा  मारशील  बघ . तुझ्यासाठीच  मराठी  शिकतोय  तुझा  होणारा  जावई .
खरं  तर  तोच  येणार  होता , आपल्या  कडे , पण  आज  त्याचं थोडं  पोट  दुखतेय .तो  डाॅक्टर  कडे  गेला  आहे .मी  म्हटलं  आता  भारतातली , हवा , पाणी , जेवण  याची  सवय  करुन घे  बाबा . तुझी  होणारी  सासु  सुगरण  आहे .ती  रोज  तुझ्या  पोटावर  अत्याचार  करणार , तेंव्हा  बी  रेडी .मायेचा भुकेला  आहे  ग  तो  आई .घेशील  न  त्याला  तुझ्या  मायेच्या प्रेमाच्या  छत्राखाली . “

तिचे  हे  खुशीने  भरलेले  बोल  ऐकुन  आईच्या  तर  पाया  खालची  जमीनच  सरकली . ती  कळवळुन  पुन्हा  वेणुला  काही  समजाउन  सांगायला  गेली ,तर  वेणु  खारी  सारखी सुळकन  पळाली  पण .
लेकीच्या  लग्नाचं  आईला  किती  कौतुक  असतं .पण  आपण  तर  मुलीचं  लग्न  मोडायला  निघालो  आहोत .त्यांची  तगमग  वाढली. घशात  आवंढा दाटुन  आला . त्यांनी  मग  वेणुच्या  वडिलांना  फोन  केला .  तरी  बेचैनी  काही  कमी  झाली  नाही .
नंतरचे  दिवस  तर  वेणुसाठी  मोरपंखी  होते .आता  तर  ते  सतत  लेण्यांमधे  फिरत  होते .
नीलचे  प्रबंधाचे  कामही वेगात  सुरु  होते . आता  बाबाही  आले  होते .पण  वेणु , नीलच्या  विरोधात  काहीच  ऐकुन  घ्यायला  तयार  नव्हती .

नील  तसा   बाबांनाही  आवडला  होता .पण  तो  इंग्रज  होता , हीच  फार  मोठी  अडचण  होती . मानसीही  एकदा  येउन  गेली. नील  आणि  तिचे  छान  जमले . पुढे  काय  हा  प्रश्न  आईला छळत  होता .
त्या  दिवशी  वेणु  घरी  आली  ती  थकल्या  सारखी  वाटत  होती .आईने  नुसता  मायेने  डोक्या  वरुन  हात  फिरवला ,तो  तिचे  टप्पोरे  डोळे  पाण्याने  डबडबले  होते .आईला एकदम  काळजी  वाटली , ती  मायेने  म्हणाली ,” काय  झालं  सोने , का  काळजीत  दिसते  आहेस ?.”
” आई  दोन  दिवस  झाले , नील  ज्या  हाॅटेल  मधे  राहतोय  तिथे  नाहीये .मी  त्याचा  फोन  ट्राय  करतेय  लागत  नाही .  मला  आता  त्याची  काळजी  वाटायला  लागली  आहे .”

तिचे  घायाळ  आवजातले  बोलणे  ऐकुन  आईच्या  पोटात  खुप  तुटलं .म्हणजे  गोरा  पळुन  गेला  की  काय  इंग्लंडला . त्यांना  काय  बोलावे  सुचले  नाही .पोर  सुकली  माझी  दोन  दिवसात .वेणु   वेड्यासारखी  त्या  हाॅटेलवर  जायची .  पण  काही  कळत  नव्हते .शेवटी  आईबाबा  त्या  हाॅटेलवर  गेले .
मालक  म्हणाले ,” मी  कशाला  विचारु , कुठे  चालले , गो-या  साहेबाने , पैसे  पुर्ण  चुकते  केले , अन  निघुन  गेला .
” काय  करावे  सुचेना .वेणुची  अवस्था  बघवत  नव्हती .आता  तिला  कशात  रस  वाटत  नव्हता . लेण्यांमधे  जावसं  वाटत  नव्हतं. पावलोपावली  तिला  नीलची  आठवण  येत  होती .  नील  आपल्याशी  असा  कसा  वागु  शकतो .विचार  करुन  डोकं  शिणुन  गेलं  होतं . आई  तिला  जबरदस्तीने  लेण्यात  घेउन  गेली .गणपतीचं  शिल्प  बघुन ती  ओक्साबोक्शी  रडु  लागली .

” हे  शिल्प  नीलला  फार  आवडायचे  ग  आई .कुठे  गेला  माझा  नील “.
आई  तिला  घेउन  कैलास लेणीत  गेली .एका  बाजुला  त्या  दोघी  बसल्या .आईने  तिच्या  डोक्यावरुन  हात  फिरवत प्रेमाने  म्हणाली ,” वेणु  भानावर  ये . नील  तुला  धोका  देउन  पळुन  गेला  आहे  , हे  स्वीकार .तो  आता  परत  येणार  नाही  पोरी .बरं  झालं  फार  लोकांना  कळलं  नाही  ते . त्याला  विसरण्यातच  तुझा  फायदा  आहे .”
आईचं  बोलणं  आता  थोडं  थोडं  वेणुला  पटायला  लागलं .  गोरे  लोक  विश्वास ठेवण्याच्या  लायकीचे  नसतातच .आधी  पण  त्यांनी  भारतीयांना  फसवुन  देश  ताब्यात  घेतला .  आता  माझ्या  सारख्या  सामान्य  मुलीला  भविष्याची  सोनेरी  स्वप्ने  दाखवुन  निघुन  गेला .ती  विषण्णपणे  लेण्यातुन बाहेर  पडली .

नीलने  वेणुला  फसवले  हे  ऐकुन  , मानसीला खुप धक्का  बसला . नील  आणि  वेणु , एकमेकात  किती  खोल  गुंतले  आहेत , याची  तिला चांगलीच  कल्पना  होती . माझ्या  भोळ्या  भाबड्या  मैत्रिणीला  त्याने फसवले .याचे  तिला फार  वाईट वाटले .
त्याच्या  भो॓ळ्या  चेह-या  कडे  बघुन  असं  वाटलं  नव्हतं . तो  असा  वागेल  म्हणुन .शेवटी ते  गोरे ते गोरेच .सगळे  वेणुला  सावध  करत  होते , पण  तिने  ऐकले  नाही .ती  पण  खुप  उदास  झाली .
कसही  करुन  वेणुला या  प्रकरणातुन  बाहेर  काढावच  लागेल . ती  काय  करु  शकतो , याचा  विचार  करतच  होती , तर  फोन  वाजला .नंबर  जरी  अननोन  होता .तरी  तिने  उचलला .

फोनवरचा  आवाज  ऐकुन  ती  उडालीच . फोनवर  नील  होता .त्याने  तिला  संध्याकाळी  एअरपोर्टवर  बोलावले  होते .कोणालाही  कळवु  नकोस , अशी  ताकीदही  दिली .आता  याला  चांगलेच  फैलावर  घ्यायचे  असे  ठरवुन  मानसी  एअरपोर्टवर  पोचली .तिथे  नील  तिची  वाट  बघत  उभा  होताच .तोच  निरागस  चेहरा  घेउन .
तिच्याकडे  बघुन  तेच गोड  हास्य  त्याच्या  चेहराभर  पसरले .पण  आता  मानसी  भुलणार  नव्हती .ती  भयंकर  चिडली  होती. तिच्या  डो॓ळ्या  समोर  वेणुचा  विद्ध  चेहरा  आला .
ती  चिडुन  त्याच्यावर  ओरडणार , तेवढ्यात  त्याने , नमस्कार  असं म्हटलं .
आपण विरघळायचं नाही अशी मानसी  स्वतःला  ताकीद  देत  होती .

नील  आणि  ती  कॅफेटेरियात  बसले .मराठी अन  इंग्रजी   अशी  सरमिसळ  करत  तो  बोलत  होता .अन  ते  ऐकुन  मानसी  पार  कोलमडुन  गेली .त्याने  बॅगेतले  कागदपत्र  काढुन  तिच्या  हातात  दिले .ते  वाचता  वाचता  तिला धुसर  दिसायला  लागलं , कारण  तिचे डोळे  पाण्याने  दुथडी  भरुन वाहत  होते .
नीलला  पोटाचा  कॅन्सर  झाला  होता .तो  थर्ड  स्टेजला  होता . उपचाराच्या  पलिकडे  होते . आशा  काहीच नव्हती .
तिची  जीभ  टाळुला  चिकटली .तरी  ती  बोलली , ” वेणुला  सांगु  आपण  नील , ती  तुझ्या  आठवणीत झुरते  आहे .आता  तिरस्कार  करायला  लागेल  तुझा .तू  फसवलं  म्हणुन  चिडली  आहे .आपण  तिचा  गैरसमज  दुर  करायला  हवा  आहे .”

” मला  हेच  हवे  आहे  मानसी .ती ,तिचे  पॅरेंटस  यांना  असच  वाटायला  पाहिजे , मी  त्यांची  फसवणुक  करुन  लंडनला  निघुन  गेलो. मी  जर  तिला  हे  सांगितलं  तरी  ती माझ्याशी  लग्न  करण्याचा  आग्रह  धरेल . माझ्या  बरोबर  तिची फरफट  मला करायची  नाही . माझा  भरवसा  नाही . मला , गाॅडचे  कधीही  बोलावणे  येईल . माझ्यासाठी  ती  अविवाहीतही  राहिल .नाही  मानसी , मी  स्वार्थी  नाही , तिला  तिचं जीवन  आनंदाने  जगण्याचा  पुर्ण  अधिकार  आहे . ती  लग्न करुन  सुखी  व्हावी  अशी  माझी  इच्छा  आहे .आमचा ॠणानुबंध  एवढाच  होता . या  आठ  दिवसात  आम्ही  जगुन  घेतलं .हेच  माझ्यासाठी  स्वर्ग  होतं  .
फक्त  एक  काम  कर , एकदा मला  वेणु  दाखव , खरी नाही , तुझ्या मोबाईल  मधली .माझ्या  जवळ  तिचा  एकही  फोटो  नाही .आम्ही  एकत्र  एक  पण फोटो  काढला  नाही .मी  तिचं  पावित्र्य  पुर्ण  जपलं मानसी.

मला  तो  फोटो  पाठवु  पण  नको .मी  डोळ्यात , मनात साठवतो  माझ्या  वेणुला . तिला  हे  माझं  खरं  कारण सांगु  नकोस  प्लीज , तुला  “आपल्या  ” गणपतीची  शपथ  आहे . 
मी  हे  फक्त  तुला  सांगितलं . कारण जगात  माझं  हे  खरं  कारण , कोणालच जर  माहित  नाही  झालं  तर  मृत्यु  नंतर  , माझा  आत्मा भटकेल  , म्हणुन  तुला  सांगितलं .शक्य झालं  तर  मला  माफ  कर .”
एवढा  वेळ  सलग  बोलल्या  मुळे  नीलला  दम  लागला . तो  पाणी  प्यायला . मानसीने  थरथरत्या  हाताने  आपल्या फोन  मधला  वेणुचा  फोटो  त्याला दाखवला .
त्याच्याकडे त्याने  एकटक  दोन  मिनीट  पाहिलं , अन  आपली  मान वळवली . आपली  बॅग उचलुन  तो  चालायला  लागला.

डो॓ळ्यातल्या  पाण्यामुळे  तो  तिला  धुसर  दिसायला  लागला . नियती एवढी  क्रुर  का  असते . वेगळं  करायचच  असते , तर ती काही  लोकांना  एकत्र  का  आणते . मानसी  कासाविस  झाली .
अरुण  दातेंच्या गाण्याचे  करुण  स्वर  तिच्या कानात  घुमु  लागले ,
”  भातुकलीच्या  खेळा  मधली  राजा  आणिक  राणी
    अर्ध्या  वरती  डाव  मोडिला अधुरी  एक  कहाणी “.
नील  दिसेनासा  होईपर्यंत  ती  त्याच्या  कडे  बघत  राहयली. सगळेच  गोरे  वाईट  नसतात .पण  वेणु  आणि  तिच्या आई  बाबांचा  हाच  गैरसमज  ठेवण्याची  तिची  जबाबदारी  होती .  गुडबाय  नील .
समाप्त
©®उज्वला सबनवीस .

सदर कथा लेखिका उज्वला सबनवीस यांची असून त्यांच्याकडून रितसर लेखी परवानगी घेऊन आम्ही शेअर करीत आहोत. या लेखाचे सर्व हक्क लेखिकेकडे राखीव असून आमचा त्यावर काहीही अधिकार नाही..या कथेचे अभिवाचन करण्यासाठी आणि यूट्यूब व्हिडिओ बनवण्यासाठी लेखिकेची परवानगी नाही याची व्हिडिओकारांनी नोंद घ्यावी.
कथेचे वाचन केलेला कुठलाही व्हिडीओ ( नावासकट असला तरीही) आढळल्यास कायदेशीर कारवाई केली जाईल.
धन्यवाद.!!!
📝
माझी लेखणी
फोटो गुगल वरुन साभार …अशाच नवनवीन कथा आणि लेख वाचण्यासाठी आमच्या ‘माझी लेखणी’ या फेसबुक पेजला फॉलो करा.